Dete bez roditeljskog staranja -
Porodični zakon, član 113
Detetom bez roditeljskog staranja smatra se: dete koje nema žive roditelje; dete čiji su roditelji nepoznati ili je nepoznato njihovo boravište; dete čiji su roditelji potpuno lišeni roditeljskog prava odnosno poslovne sposobnosti; dete čiji roditelji još nisu stekli poslovnu sposobnost; dete čiji su roditelji lišeni prava na čuvanje i podizanje odnosno vaspitavanje deteta i dete čiji se roditelji ne staraju o detetu ili se staraju o detetu na neodgovarajući način. Oblici zaštite: starateljstvo, smeštaj u drugu porodicu (hraniteljstvo), smeštaj u ustanovu i usvojenje.
Starateljstvo -
Porodični zakon, član 124
Starateljstvo je poseban oblik porodično-pravne zaštite namenjen deci bez roditeljskog staranja i deci kojoj je u određenim životnim okolnostima potrebno pravno zastupanje koje ne mogu da obezbede roditelji. Starateljstvo ne podrazumeva nužno neposredno staranje o detetu, već pravno zastupanje i preduzimanje raznovrsnih aktivnosti za zaštitu prava deteta u skladu sa njegovim interesima.
Usvojenje -
Porodični zakon, članovi 88-91
Usvojenje se zasniva odlukom organa starateljstva. Usvojiti se može samo maloletno dete, dete koje nema žive roditelje; čiji roditelji nisu poznati ili je nepoznato njihovo boravište; čiji su roditelji potpuno lišeni roditeljskog prava ili su potpuno lišeni poslovne sposobnosti i dete čiji su se roditelji saglasili sa usvojenjem.
Smeštaj dece bez roditeljskog staranja -
Zakon o socijalnoj zaštiti
Deci bez roditeljskog staranja obezbeđuje se smeštaj u cilju daljeg nesmetanog razvoja, povratka u biološku porodicu i osamostaljivanja. Osnovni vidovi smeštaja dece bez roditeljskog staranja su: (1) srodnički starateljski smeštaj, (2) porodični smeštaj, odnosno smeštaj u hraniteljsku porodicu, (3) domski ili rezidencijalni smeštaj u ustanovu za smeštaj (domovi za decu i mlade i ustanove za vaspitanje dece i omladine) i (4) smeštaj u prihvatilište.
Porodični smeštaj (hraniteljstvo) -
Zakon o socijalnoj zaštiti
Ovo je mera zaštite deteta bez roditeljskog staranja ili deteta sa roditeljskim staranjem koje privremeno ne može da živi sa svojim roditeljima. Staranje preuzima porodica koja je odabrana, obučena, odobrena i licencirana te nadgledana u pogledu čuvanja i podizanja dece. Hranitelji preuzimaju neposrednu brigu o detetu i imaju dužnost da se staraju o njegovom zdravlju, razvoju, vaspitanju i obrazovanju u cilju njegovog osposobljavanja za samostalan život i rad. U hraniteljskoj porodici deca mogu da budu privremeno, dok se ne reši problem u biološkoj porodici ili duže, dok se ne osamostale.
Domski smeštaj -
Zakon o socijalnoj zaštiti
Usluge domskog smeštaja pružaju se deci i mladima čije se potrebe ne mogu zadovoljiti u okviru biološke, srodničke ili hraniteljske porodice niti kroz usluge u zajednici, na osnovu odluke organa starateljstva ili suda, odnosno odlukom centra za socijalni rad, do povratka deteta u biološku porodicu, odnosno do smeštaja u srodničku ili hraniteljsku porodicu, usvojenja ili osamostaljivanja. Dete mlađe od tri godine ne smešta se u dom, osim u slučajevima predviđenim zakonom kojim je uređena socijalna zaštita.
Prihvatilište -
Pravilnik o bližim uslovima i standardima za pružanje usluga socijalne zaštite
Usluge smeštaja u prihvatilište pružaju se najduže u trajanju do šest meseci: deci žrtvama nasilja u porodici, zlostavljanja ili zanemarivanja; deci žrtvama trgovine ljudima; deci u skitnji, bez pratnje i u različitim kriznim situacijama, kojoj je potreban privremeni smeštaj i procena potreba radi upućivanja na korišćenje drugih usluga.
